رپ در ایران چه میکند؟ اولین آلبوم رپ که در ایران با مجوز رسمی منتشر شد، «اسکناس» از شاهکار بینشپژوه در 1383 شمسی بود که موضوع عمده آن انتقاد از فاصله طبقاتی بود و چاشنی تغزل و طنز داشت. پس از آن میتوان از سروش لشگری (هیچکس) و یاسر بختیاری (یاس) به عنوان دو رپر مشهورتر نام برد. ![]() در رسانه ملی تنها ترانههایی که به سبک رپ پخش شده است، ترانههای رضا عطاران در تیتراژ برخی مجموعههای تلویزیونی یعنی «ترش و شیرین» و «متهم گریخت» بوده است. این ترانهها ترکیبی ار رپ و پاپ بود. برخی از خوانندگان دیگر نیز که به رپر مشهورند، در واقع بیشتر ترکیبی از این دو سبک را اجرا میکنند. به تدریج رپرهای ایرانی هر یک برای خود نام مستعاری انتخاب کرده و از این سبک برای اهداف مختلفی بهره بردند. هماکنون خوانندگان فراوانی در این سبک میخوانند. البته واقعیت آن است که بسیاری از آنها به بیراهه رفتهاند و بعضاً استودیوهای زیرزمینی آنها پلمب و پایگاههای اینترنتی آنها فیلتر شده است. ![]() ![]() سروش لشگری (معروف به هیچکس) و یاسر بختیاری (معروف به یاس) از جمله رپرهای ایرانی هستند که نسبت به رپرهای متعدد مبتذلخوان، توانستهاند محتوای اجتماعی - انتقادی را در کارهای خود حفظ کنند. گرچه، در میان آثار آنها نیز مواردی نزدیک به محتوای مبتذل پیدا میشود. دستهبندیهای متعددی از رپ فارسی ارائه شده ولی به نظر میرسد جدا از برخی رپرها چون امیر مقصودلو (تتلو) که ترانههای متنوعی در ژانرهای مختلف میخواند، سه ژانر اصلی در رپ فارسی تقریباً قابل تمییز است: 1. گروه اول کسانی هستند که به نظر میرسد رپ را بهتر شناختهاند. آنها در بسیاری از ترانهها از ژانر کلاسیک رپ (انتقاد به مسائل اجتماعی) ویا ژانر مذهبی بهره میگیرند، یعنی یا از رپ برای بیان مشکلات زندگی مردم کوچه و بازار یعنی درد محرومین جامعه و اعتراض به برخی رویههای اجتماعی و سیاست دولتها بهره میگیرند و فقر و کمبود امکانات، طلاق، بیماری، بیکسی و مانند آن را به تصویر میکشند؛ ویا در ترانههای خود به بیان مفاهیم اخلاقی (فردی یا اجتماعی) و مضامینی چون صبر و مقاومت، عشق به مادر، وطندوستی، بیاعتباری دنیا و مانند آن با زبان عامیانه و در دل مسائل ملموس زندگی مردم میپردازند. در بسیاری از ترانهها ترکیبی از این دو ژانر ارائه میشود. یاس، هیچکس و پیشرو از این رپرها به شمار میآیند. 2. برخی خوانندگان اگر چه مضمون اعتراضی رپ را حفظ کرده اند اما متاسفانه برخلاف گروه اول افراط کرده و اعتراض خود را بر کلیت نظام سیاسی و حتی دین نشانه رفتهاند، مانند دیو و شاهین نجفی. این افراد در ترانههای خود به صراحت از لزوم براندازی نظام سیاسی و ارتداد از اسلام دعوت میکنند. بیان اعتراضآمیز این گروه، همه مشکلات را ناشی از این دو عامل میداند و با زبانی تلخ دو گزینه را پیشروی شنوندگان خود میگذارند: انقلاب بنیادی برای تغییر همه چیز، یا خودکشی. این گروه به اشتباه برای اصلاح ابرو، چشم را کور میکنند و به جای حل مشکل، بر مشکلات میافزایند. 3. گروه سوم که شاید عمده خوانندگان رپ را در بر میگیرد و به سبک گانگستری نزدیکترند، از ضربآهنگ خاص رپ بهره گرفته و ترانههای آنها معمولاً تغزلهایی سطحی با زبانی مبتذل است، مانند گروهها و افرادی موسوم به زدبازی، حسین تهی، ساسی مانکن و آرمین 2AFM. بیان اعتراضآمیزی که گاهی توسط این رپرها استفاده میشود، عمدتاً به گلایه از نامرادی معشوق یا نارضایتی و فروپاشی روانی ناشی از روابط آزاد برمیگردد. این خوانندگان مخاطب خود را جوانانی در نظر گرفتهاند که در خیابان کلانشهرها به دنبال روابط آزاد جنسی و پارتیهای شبانه هستند. این دستهبندی کلی نشان میدهد که برخی از تصورات اولیه از رپ فارسی نادرست است: · این گونه نیست که همه ترانههای رپ، موزیک متن پارتیهای نامشروع باشد. ضربآهنگ رپ میتواند به دلیل ماهیت چالشبرانگیز و منتقدانه آن باشد نه اینکه لزوماً مناسب رقص و آواز تهیه شده است. نمونهای از اجرای زنده سبک رپ در سیمای ملی
· این گونه نیست که همه رپرهای منتقد با اصل نظام سیاسی یا دین مردم مخالف باشند. بلکه به جز چند رپر دست چندم، سایر خوانندگان شاخص رپ به برخی رویههای اجتماعی یا برخی سیاست دولتها انتقاد میکنند و خواستار رفع فقر و درمان دردهای محرومین جامعه هستند. و البته آن دسته از خوانندههایی که ترانههایی با مضامین مبتذل و الفاظ رکیک اجرا میکنند از سوی دسته اول رپرها نیز طرد شده و وصلهای ناجور برای این سبک موسیقی به حساب میآیند. ![]() · ترانههای رپ اگر چه شتاب زیادی در بیان کلمات خود دارند، اما این مسأله موجب نمیشود خوانندگان هدفمند و باشخصیت، کلمات نامناسب و رکیک را به صورت لجامگسیخته در جملات شعرگونه خود بگنجانند. هرچند تعدد خواننده در این سبک بویژه در کشورمان، موجب غلبه ابتذال در موسیقی رپ فارسی شده است و اصولا در جامعه موسیقی رپ ناخودآگاه سبکی مبتذل و مملوء از ابتذال کلامی و محتوایی با گرایشهای جنسی و روابط بیقید و نامشروع را به ذهن متبادر میسازد و همین موضوع سبب شده است تا تقریبا راه برای ورود این سبک به عرصه موسیقی مجاز - اگر نگوییم بسته - اما بسیار دشوار شود. منابع : · http://genius.com/posts/70-The-history-of-hip-hop-as-told-by-rap-genius |